تعریف اعتماد به نفس از دیدگاه قرآن
اعتماد به نفس از نظر قرآن ، به معناى پى بردن به کرامت و ارزش نفس است;(اسراء ،70
)
و این کرامت انسان از ویژگى هاى او است که سائر مخلوقات از آن برخوردار نیستند;
و به همین خاطر نسبت به دیگر مخلوقات برترى دارد .
از دیگر کرامات و ارزش هاى انسان ، مقام «خلیفة اللهى » (بقره ،30) و «مسجود ملائکه
» (بقره ، 33)
و «تعلیم الاسماء» (بقره ،31) بودن او است کشف این حقایق سبب مى شود انسان ، جایگاه
و ارزش خود را بشناسد ،
و به خود ببالد و اعتماد کند; و با این ویژگى ها در مسیر سعادت و کمال گام بردارد .
البته یادتان باشد در روان شناسى غرب ، اعتماد به نفس در مقابل توکل به خداست ;
زیرا توکل به خدا به معناى اعتماد به خدا است ، ولى اعتماد به نفس از دیدگاه روان
شناسان غرب به معناى اعتماد به خود است .
و اگر اعتماد به خدا جایش را به اعتماد به خود داد شرک خواهد شد .www.zibaweb.com
اما آثار اعتماد به نفس Influence Self-Confidence
با تعریفى که از اعتماد به نفس شد ، آثار اعتماد به نفس به معناى آثار کرامت نفس
خواهد بود .
برخى از آثار کرامت نفس عبارت است از:
1. عزت نفس
2. موفقیت
3. پرهیز از گناه
4. بی نیازی به غیرخدا
5. به بن بست نرسیدن
6. یاد دائمی خدا
1 . عزت نفس : کسى که مقام و ارزش خود را شناخته باشد تلاش مى کند آن را از دست
ندهد ، و با قدرت و قوت ، موقعیت والاى خود را حفظ کند و هرگز شکست نخورد» . و از
آن جا که تمامى این ارزش ها از سوى خدا است ، عزت را نیز از خدا مى خواهد . «مَن
کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا إِلَیْهِ یَصْعَدُ
الْکَلِمُ الطَّیِّب ُ وَ الْعَمَلُ الصَّــلِحُ یَرْفَعُهُ وَ الَّذِینَ
یَمْکُرُونَ السَّیِّـَات ِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِید;(فاطر ،10) کسى که خواهان عزت
است (باید از خدا بخواهد) که تمام عزت براى خدا است ، سخنان پاکیزه به سوى او صعود
مى کند ، و عمل صالح را بالا مى برد ، و آن ها که نقشه هاى سوء مى کشند ، عذاب شدید
براى آن ها است و مکر آن ها نابود مى شود» . امام باقر(علیه السلام)مى فرماید:
«الیاس عمانى ایدى الناس عزّ للمومن ; ناامید و مایوس بودن از آن چه در دست مردم
است براى مومن عزت است .
2 . موفقیت ، پیشرفت و ترقى در کارها:
«وَلاَ تَهِنُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَأَنتُمُ الاَْعْلَوْنَ إِن کُنتُم
مُّؤْمِنِینَ;(آل عمران ،139) و سست نشوید و غمگین مگردید و شما برترید اگر ایمان
داشته باشید .» ایمان به خدا به ارزش هاى والاى خدادادى سبب آن مى شود که انسان از
کسى ترس نداشته باشد ، سست نشود و خودرا برتر ببیند . این روحیه ، عامل مهمى براى
موفقیت و پیشرفت در کارها است .
3 . پرهیز از گناه :
نتیجه ایمان به خدا و ایمان به مقام بلند انسان ، عاملى است که انسان از هر گناه
پرهیز کند; زیرا گناه ، انسان را از موقعیتى که دارد تنزل مى دهد . «وَ ثِیَابَکَ
فَطَهِّر * وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ;(مدثر ،4ـ5) و لباست را پاک کن و از پلیدى هاى
بپرهیز» . امام على(علیه السلام)مى فرماید: «کسى که کرامت خودش را حفظ کند موقعیت
گناه برایش پیش نمى آید» .
4 . استغناء; بى نیازى به غیر خدا نیز از آثار کرامت نفس است . امام على(علیه
السلام) مى فرماید: «بى نیازى تو از مردم در پاکى تو از آبروى تو و بقاء عزت تو است
» .
5 . به بن بست نرسیدن :
شناخت خود ، و شناخت راه و هدف ، انسان را در پیمودن راه و رسیدن به هدف ثابت قدم
نگه مى دارد; و در این مسیر هیچ مشکلى و یا شکست ظاهرى او را به بن بست نخواهد
کشاند; «قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنَآ إِلآَّ إِحْدَى الْحُسْنَیَیْنِ وَنَحْنُ
نَتَرَبَّصُ بِکُمْ أَن یُصِیبَکُمُ اللَّهُ بِعَذَاب مِّنْ عِندِهِ أَوْ
بِأَیْدِینَا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَکُم مُّتَرَبِّصُونَ;(توبه ،52) بگو آیا
درباره ما جز یکى از دو نیکى انتظار دارید (یا بر شما پیروز مى شویم و یا شربت
شهادت مى نوشیم ) ولى ما انتظار داریم یا عذابى از طرف خداوند (در آن جهان ) یا به
دست ما (در این جهان ) به شما برسد ، اکنون که چنین است شما انتظار بکشید ما هم با
شما انتظار مى کشیم » .
6 . یاد دائمى خدا:
نتیجه ایمان به خدا و ایمان به کرامات انسانى و تحمل تمامى سختى ها آن است که انسان
در نهایت به خوشى و سعادت واقعى برسد; و این جز با یاد و حضور خدا در متن زندگى
حاصل نخواهد شد . کسى که اعتماد به کرامت نفسانى خود کرده باشد هرگز از یاد خدا
غافل نمى شود; اما کسى که غافل از یاد خدا شد زندگى تلخى خواهد داشت ; «وَ مَنْ
أَعْرَضَ عَن ذِکْرِى فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنکًا وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ
الْقِیَـمَةِ أَعْمَى;(طه ،124) و هر کس از یاد من روى گردان شود زندگى تنگ (و
سختى) خواهد داشت و روز قیامت او را نابینا محشور مى کنیم » .