هواشناسی در سفر

---

هواشناسی یکی از آن فن هایی است که هر گردشگر حرفه ای باید درباره آن اطلاعات داشته باشد. مگر آنکه بخواهد وقت و بی وقت مغلوب دگرگونی های لحظه ای و گاه خطرناک طبیعت شود! بنابراین اگر توصیه می کنیم مقدمات اولیه این علم را بخوانید تا در سفرهایتان بتوانید برآورد بهتری از وضعیت هوا و شرایط زیستی خود داشته باشید.

---

مناطق ساحلی

معمولا در مناطق ساحلی و کناره آب های بزرگ، جهت باد به طور منظم در روز و شب تغییر می کند. در هنگام روز، نسیم از طرف دریا به خشکی و در شب هنگام جهت آن تغییر کرده و از خشکی به طرف دریا می وزد.

بادها

بادها کمک و علایم خوبی برای شناخت وضعیت هوا هستند. معمولا بوهای خاصی که همراه باد به مشام می رسند، مثل بوی دریا یا گیاهان، حاوی اطلاعاتی درباره محل وزش باد می باشند. بنابراین اولین کار این است که الگوهای وضع هوایی و وزش باد را مورد مطالعه قرار دهید و با مطالعه نوع و جهت باد وضعیت هوای منطقه را شناسایی کنید.

برای شروع باید بدانید که

- بادی که فقط از یک جهت خاص می وزد، به احتمال زیاد هر بار وضعیت هوایی مشابهی را به دنبال خواهد داشت.

- بادهایی که تعیین کننده جهت هستند، وسیله ای مناسب برای حفظ مسیر حرکت به حساب می آیند. البته بهتر است که هر چندگاه درست بودن مسیر حرکت را با روش متفاوت دیگری امتحان کنید.

- باد اگر خشک و شدید باشد، تا زمانی که وزش آن قطع نشده و یا تغییر جهت نداده است، وضعیت هوا ثابت می ماند و پس از آن احتمال بارندگی وجود دارد.

- اگر مه یا غبار وجود داشته باشد، ممکن است غلیظ تر شود، ولی بارندگی در پی نخواهد داشت. البته در صورتی که بر شدت باد افزوده شود و مه را از بین ببرد، احتمال بارندگی به وجود خواهد آمد.

- در یک روز آفتابی اگر شدت باد به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند، بدون شک باید منتظر هوای ابری باشید.

چند توصیه در پیش بینی وضع هوا

1- گرفتار شدن در شرایط هوایی نامساعد خطرناک است و حتی می تواند موجب مرگ شود. پس همیشه قبل از این که حرکت کنید به وضعیت هوا توجه کنید. تغییرات باد و فشار هوا را در نظر بگیرید. وضعیت هوا و شرایط قبل و بعد از آن را کاملا مورد بررسی قرار دهید.

2- حیوانات نسبت به فشار جو حساس هستند و می توانند برای پیش بینی کوتاه مدت وضع هوا مفید باشند. پرندگان حشره خوار در هوای خوب در ارتفاعات بالا و قبل از طوفان در ارتفاعات پایین تر شکار می کنند. فعالیت غیر عادی جوندگان در طول روز می تواند هشداری برای هوای نامناسب باشد.

افرادی با موی مجعد احساس می کنند که پیش از هوای بارانی و نامساعد موهایشان گره خورده و نامرتب می شود و آنهایی که رماتیسم، میخچه و یا بیماری های مشابه دارند در هوای نا مساعد احساس ناراحتی می کنند

3- انسان ها نیز می توانند بعضی وقت ها تغییرات هوا را احساس کنند. مثلا افرادی با موی مجعد احساس می کنند که پیش از هوای بارانی و نامساعد موهایشان گره خورده و نامرتب می شود و آنهایی که رماتیسم، میخچه و یا بیماری های مشابه دارند در هوای نا مساعد احساس ناراحتی می کنند.

4- اگر دود حاصله از آتش در محل کمپ مستقیما به طرف بالا برود احتمالا هوا صاف خواهد بود ولی اگر به صورت دایره وار باشد یا بعد از کمی بالا رفتن مجددا پایین بیاید نشانه طوفان یا بارندگی است.

 شب هنگام اگر آسمان قرمز باشد به این معنی است که رطوبت جو کم است و احتمال بارندگی تا دو ساعت آینده وجود ندارد. هنگام صبح اگر آسمان قرمز باشد نشانه نزدیک شدن طوفان است

5- اگر قرار باشد هوا بارانی شود صداها بهتر پخش شده و بوی گیاهان بیشتر به مشام می رسد. شب هنگام اگر آسمان قرمز باشد به این معنی است که رطوبت جو کم است و احتمال بارندگی تا دو ساعت آینده وجود ندارد. هنگام صبح اگر آسمان قرمز باشد نشانه نزدیک شدن طوفان است. اگر صبح ها هوا خاکستری باشد یعنی در طول روز بارندگی نخواهد شد و اگر عصرها هوا خاکستری باشد به طور حتم بارندگی خواهد شد.

6- Corona (حلقه ای رنگی به دور خورشید یا ماه) اگر بزرگ شود نشانه مساعد بودن هوا است و در صورتی که جمع و کوچک شود نشانه بارندگی است. رنگین کمانی که در غروب دیده شود علامت مساعد بودن هوا است.

خداحافظی از حرفه اجدادی

---

در آستانه آغاز سال 90 و یا به تعبیر بهتر دهه 90 صنایع دستی ایران حال و روز خوبی ندارد. نیم نگاهی به آنچه بر این هنر-صنعت در سال 89 رفت موید این نکته است.

---

سال 89 برای صنف هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی سال پرباری به شمار نرفت. قبضه شدن بازار داخلی توسط چین و هند، نبود صادرات به دلیل ضعف بسته‌بندی و قیمت رقابتی، عدم برند سازی و بازاریابی درسطح کلان مسائل و مشکلاتی بود که باعث شد بسیاری از هنرمندان و صنعتگران از این صنف خداحافظی کنند و به مشاغل دیگر روی آورند.

صنایع دستی

در واپسین روزهای سال 89 بسیاری از تولیدکنندگان و فروشندگان صنایع دستی به انتظار تمام شدن روزهای پایان سال بودند چرا که در طول سال فروش قابل توجهی نداشتند. چشم امید آنها به بهاری بود که از راه می‌رسید به گردشگرانی که درحین گشت و سفر دستی به جیب می‌برند و غم هنر را که درتارو پود دستبافته‌ها و نقش‌های فیروزه‌ای و هزاران صنایع رنگارنگ آغشته است با خود همراه می‌سازند. اما کو گردشگر؟ فروشندگان و تولیدکنندگان اصفهانی چرتکه‌هایشان را تنها در ایام نوروز می‌اندازند و درطول سال به کاشی‌ها و طاق‌های ترک خورده عالی قاپو نگاه می‌کنند. دیگر شهرها نیز از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند. می‌گویند خورشید خانم لالجین گوشه ابروش پریده و رنگ و لعابش مثل گذشته نیست و قدمت چاقوی زنجان هم تنها از دیالوگ‌های فیلم فارسی باید فهمید، چرا که دیگر آن چاقوی دسته صدفی خوشدست کار «زنجون» جایش را به تیغه‌های پزشکی امروز داده است و چاروق و زیورآلات به موزه ویاخانه صنایع دستی راه یافته است.

فروشندگان و تولیدکنندگان اصفهانی چرتکه‌هایشان را تنها در ایام نوروز می‌اندازند و درطول سال به کاشی‌ها و طاق‌های ترک خورده عالی قاپو نگاه می‌کنند.

نمایشگاه‌های بی‌دستاورد

هر سال تعداد بسیاری نمایشگاه صنایع دستی با هزینه‌های گزافی در داخل و خارج از کشور برگزار می‌شود به گفته بسیاری از هنرمندان و صنعتگران برگزاری نمایشگاه صنایع دستی بدون دست یافتن به اهداف تعیین شده پایان می‌گیرد و حاصلی جز هزینه‌های سنگین که برعهده شرکت‌کنندگان است نتیجه‌ای به همراه ندارد. بسیاری از هنرمندان و صنعتگران معتقدند که تا زمانیکه نمایشگاه‌ها از کیفیت و ره‌آورد برخوردار نباشند به هیچ وجه شرکت نخواهند کرد چراکه حضور در نمایشگاه درواقع کارنامه آنها محسوب شود به طوری که نمایشگاه های فعلی به دلیل نداشتن ساختار منسجم و برنامه ریزی شده از این معیار بی‌بهره است. این درحالی است که حضور در نمایشگاه خارجی نیز به دلیل نبود بازاریابی و سیستم توزیع و فروش تنها جنبه نمایشی و تبلیغاتی می گیرد آن هم در زمانیکه بازاریابی مدرن در هر رشته‌ای حرف اول را می‌زند و صرفنظر از آن ورود به بازارهای جهانی را میسر نمی‌کند و از ایده‌های بازاریابی برای نجات از این ورطه سود نمی‌برد.

"بیمه" حق است نه برای همه

سالها از بحث بیمه شدن هنرمندان و صنعگران صنایع دستی می‌گذرد امسال نیز اعلام شد شماری از صنعتگران تحث پوشش بیمه قرار گرفته‌اند. اما امری که بر همگان روشن است اینست که هنوز تعداد وسیعی از این صنف که در شهرها و روستاها مشغول به فعالیت هستند از این امر مستثنا هستند. افرادی که از دوران نوجوانی پای دار قالی نشتند و پشت کوره‌های سفال عرق ریختند امروز با کهولت سن قادر به درس پس دادن و شرکت در دوره‌های فنی و حرفه‌ای و امتحان آن ندارند چه باید بکنند؟ این در حالی است که قوانین دست و پا گیر برای بیمه‌شوندگان از جمله تعیین سقف سنی 50 سال ازدیگر عواملی است که اساسا باعث می‌شود هنرمند و صنعگر که به این روش و سیاق گذران زندگی کرده‌است به کل منصرف شود و عطایش را به لقایش ببخشد. کارگاه‌هایی که به سرعت خاموشی می‌گیرند. پس از هدفمند شدن یارانه‌ها این نگرانی برای این صنف بوجود آمد که با وجود افزایش هزینه‌های جاری زندگی، صنایع دستی چقدر در سبد خرید مردم جای می‌گیرد؟ عاملی که باعث شده بسیاری از صنعتگران به تغییرکاربری دهند و کارگاه‌ها را تبدیل به مغازه‌هایی کنند که نیاز اولیه مردم را تامین می کند. این درحالی است که اگر صنایع‌دستی با تبلیغات و حمایت اساسی دولتی مواجه می‌شد با تغییرات و چالش‌های اقتصادی دچار بحران‌های جدی نمی‌شد. چراغ کارگاه‌ها خاموش می‌شود بدون اینکه مقام مسئولی از خود بپرسد چرا؟ هزینه‌های معیشتی این قشر به سختی تامین می‌شود و کسی خم به ابروی خود نمی‌آورد.

ژن کلونینگ

ژن کلونینگ فرآیندی است که طی آن توالی مشخصی از DNA را جداسازی می‌کنند تا نسخه‌های یکسانی از آن را در محیط طبیعی ( سلول یا بافت زنده ) بدست آورند.

هدف از ژن کلونینگ فراهم کردن نسخه‌های متعدد از یک ژن منفرد است. تکثیر یک ژن در حوزه‌های مختلف تحقیقاتی مورد استفاده است. به علاوه دارای کاربردهای پزشکی از قبیل ژن درمانی و کاربردهای صنعتی نظیر تولید مقدار زیادی از یک پروتئین می‌باشد.

برای کلون کردن ژن قطعه‌ای از DNA را از موجودی به موجود دیگر منتقل می‌کنند. سلولی را که منشا DNA از آن است را « دهنده » و سلولی را که آن را دریافت می‌کند « میزبان» می‌گویند.

کلونینگ ژن به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد اما اساس همه‌ی آنها به این صورت است که DNA هدف از سلول دهنده استخراج می‌شود و با کمک آنزیم‌هایی برش داده می‌شود و به داخل یک مولکول DNA حلقوی، که معمولاً یک پلاسمید است و نقش ناقل ( وکتور ) را دارد، وارد می‌شود. به این ترتیب یک مولکول  DNA نوترکیب ساخته می‌شود. در مرحله‌ی بعد DNA نوترکیب را به سلول میزبان که اغلب نوعی باکتری می‌باشد منتقل می‌کنند. این مرحله را ترنسفورماسیون می‌نامند. DNA  نوترکیب در سلول میزبان همانندسازی می‌کند و همراه سلول میزبان تکثیر می‌شود. سلول‌های حاصل از تقسیم سلول میزبان اولیه، نسخه‌هایی از DNA نوترکیب همانندسازی شده را به ارث می‌برند. سلول‌های باکتری به دنبال تقسیمات متعدد کلنی تشکیل می‌دهند و از آنجا که اعضای این کلونی حاوی یک یا چند نسخه از ژن مورد نظر ما که در DNA نوترکیب حمل می‌شود می‌باشد، می‌توان گفت این ژن کلون شده است.

استخراج و برش ـ اولین گام در تولید  DNA نوترکیب و سپس کلون کردن آن، استخراج و برش وکتور از سلول باکتری و  DNA از سلول دهنده می‌باشد.

برای استخراج DNA از سلول دهنده، ابتدا باید «عصاره‌ی سلولی» تهیه کرد. برای این منظور غشای سلول را متلاشی می‌کنند تا محتویات آن خارج شود سپس مخلوط حاصل را سانتریفیوژ می‌کنند تا زوائد آن ته‌نشین شود و مایع رویی که «عصاره‌ی سلولی» است و حاوی DNA می‌باشد را جمع آوری می‌کنند. عصاره‌ی سلولی علاوه بر DNA حاوی پروتئین و RNA نیز می‌باشد. با یکی از روش‌های «تجزیه‌ی آنزیمی پروتئین و RNA » یا «کروماتوگرافی تعویض یونی» DNA را از عصاره‌ی سلولی تخلیص می‌کنند.

برای استخراج پلاسمید از سلول باکتری، بعد از تخلیص DNA باید پلاسمید را از DNA کرومزوم باکتری جدا کرد. برای این منظور از تکنیک « اولتراسانتریفیوژ » که بر مبنای شیب جرمی می‌باشد استفاده می‌کنند.

بعد از جداسازی، DNA سلول دهنده باید به قطعات کوچکتر بریده شود. برش DNA به قطعات کوچکتر را می‌توان از طرق راه‌های مختلفی انجام داد از آن جمله ایجاد شکست در DNA با استفادها از امواج صوتی ( سونیکیت )می‌باشد. در این صورت طول قطعات حاصل از یک مولکول DNA با مولکول دیگر متفاوت خواهد بود چرا که شکست مولکول DNA به صورت تصادفی صورت می‌گیرد. کشف «آنزیم‌های محدود کننده» (restriction enzymes) محققان را قادر ساخت تابتوانند قطعات با طول یکسان را از چندین مولکول DNA یکسان فراهم کنند. آنزیم‌های محدود کننده باکتری‌ها را قادر به دفاع در مقابل فاژها می‌کند. این آنزیم‌ها مولکول DNA را درمحل‌های ویژه‌ای باترتیب نوکلوتیدی خاصی قطع می‌کنند. بنابراین برای آنکه‌ یک مولکول DNA با این آنزیم‌ها بریده شود، وجود توالی‌های خاصی به نام «جایگاه محدود کننده» در مولکول DNA ضروری است و باید برای برش DNA به دنبال آنزیمی گشت که دارای بیش از 2 جایگاه محدود کننده بر روی آن باشد.

همچنین مزیت دیگر استفاده از آنزیم‌های محدود کننده این است که می‌توان از همان آنزیم برای برش پلاسمید ناقل استفاده کرد و به این طرق امکان انطباق دو انتهای قطعه‌ی ژن هدف با دو انتهای بریده شده‌ی پلاسمید را به سادگی فراهم کرد.